काठमाडौं । आज नेपालीहरूको महान् चाड बडादशैं । आज आफ्ना मान्यजनको हातबाट टीका तथा जमरा लगाई हर्षोल्लासका साथ विजयादशमी पर्व मनाइँदैछ । विजयादशमीका दिन आज बिहान ८ः१९ बजे देवी विसर्जन र बिहान १०ः०२ बजे टीका लगाउनका लागि शुभ रहेको नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिले जनाएको छ ।
विजयादशमीका दिन आज दिनभर देवीको प्रसाद लगाउने साइत भए पनि दिनभरमध्येमा राम्रो समयको साइत १०ः०२ बजेको समय दिइएको छ ।
समितिले दिएको साइतको समय प्रभावशाली भएकाले सक्नेले यही समयमा टीका लगाउने गरी तयारी गर्न समितिले आह्वान गरेको हो । नसक्नेका लागि विजयादशमीको दिन बिहानदेखि अखिल बलिपूर्तिका लागि पूजा गरेका सबै सामग्री नसेलाएसम्म टीका लगाउन कुनै समस्या नरहने समितिको जिकिर छ ।
विदेशबाट आउनेका लागि भने अखिल बलि पूर्ति गरेपछि पनि प्रसाद बाँकी राखेर कोजाग्रत पूर्णिमाका दिनसम्म पनि टीका लगाइदिन सकिने बताईएको छ । विजयादशमीका दिन चन्द्रमा मकर राशिमा रहेकाले टीका लगाइमाग्ने मानिस पूर्व फर्कनुपर्ने समितिले जनाएको छ । लगाइदिने मानिस पश्चिम फर्कँदा मकर राशिमा रहेका चन्द्रमा दाहिने हुन्छन् । चन्द्रमा दाहिने वा सम्मुख पारेर टीका लगाउनुपर्ने शास्त्रीय मान्यता रहेको छ ।
विजयादशमीका दिन बिहान नवदुर्गाको फेरि पूजा आराधना गरी जया, विजया, अजिता, अपराजिता गरी चार देवीको पूजा आराधना गरेर देवी विसर्जन गरिन्छ । विजयादशमीका दिन आफ्ना मान्यजनबाट टीका ग्रहण गर्दा अरू फूलको सट्टा समृद्धिको प्रतीक पहेंलो जमरा प्रयोग गर्ने गरिन्छ ।
घटस्थापनाका दिन राखिएको जमरा आज नवदुर्गाको प्रसादका रूपमा लगाइन्छ । घटस्थापना गरिएको पूर्ण कलशबाट अभिषेक गरी नवदुर्गाको प्रसादस्वरूप रातो टीका र जमरा लगाउने वैदिक सनातनी परम्परा छ भने नेपालका जनजाति लगाएत केहि सम्प्रदाय विशेषले भने सेतो अक्षताको टीका लगाएर पनि विजयादशमी मनाउँछन् ।
आजका दिन परिवारमा आफूभन्दा ठूलाबडा, बाजेबज्यै, बाबुआमा, गुरूपुरोहित तथा मान्यजनको हातबाट नवदुर्गा भवानीको टीका, जमरा तथा प्रसाद थापी उनीहरूबाट यश, ऐश्वर्य वृद्धि तथ दीर्घायु प्राप्त होस् भनी आशीर्वाद लिने गरिन्छ ।
टिका लगाउँदा विभिन्न प्रकारका श्लोकयुक्त आशिर्वाद बचनहरु बाचन गरिन्छ । सवैभन्दा प्रचलित श्लोक यस प्रकार रहेको छ-
आयु द्रोण सुते, श्रीयंच दशरथे, सत्रु क्षयम् राघवे,
ऐश्वोर्यं नहुषे, गतिस्च पवने, मानंम् च दुर्योधने,
दानम् सुर्य सुते, बलम् हलधरे, सत्यम् च कुन्ती सुते,
बिज्ञाने बिदुरे भवति भवताम् किर्तिस्च नारायणे ।
अर्थात, द्रोणका छोरा अस्वत्थामाको जस्तो आयु, दशरथको जस्तो कीर्ति, रामको जस्तो अजात सत्रुत्व हरणको क्षमता, नहुस राजाको जस्तो ऐस्वर्य, वायुको जस्तो गति, दुर्योधनको जस्तो मान, सूर्यका छोराजस्ता दानी, भीम जस्तो बल, युधिष्ठिर जस्तो सत्यवान्, विदुरको जस्तो ज्ञान, नारायणको जस्तो कीर्ति र सम्मान होस् भन्ने हो ।
वडा दशैंका दिन घरका मूलि अर्थात जेठो सदस्यको हातबाट बाँकी सदस्यले टिका ग्रहण गर्दछन् । त्यसपछि टिका थाप्न आएका आफन्त, पाहुना, कुटुम्ब तथा इस्टमित्रहरुलाई क्रमैसंग टिका लगाईदिने र आफू पनि मान्नुपर्ने मान्यजन् कुटुम्बकहाँ गएर टिका थाप्ने चलन रहेको छ । मान्यजन सहित चेलिबेटी, ज्वाँईचेलालाई गच्छे अनुसारको दक्षिणा दिइन्छ । दशैंको टिका थाप्न टाढाटाढा रहेका विछोडिएका घर परिवारका सदस्य र आफन्तहरु घरमा भेला हुने हुँदा यस चाडलाई भेटघाट र मिलनको सुखद् अवसरका रुपमा पनि लिइन्छ ।
